Bir pnömotoraks sönmüş / çökmüş bir akciğerdir. Akciğer ve göğüs duvarı arasındaki boşluğa hava sızdığında bir pnömotoraks oluşur; kısmi veya tam olabilir. Pnömotoraks, kör veya delici bir göğüs yaralanmasından, bazı tıbbi prosedürlerden veya altta yatan akciğer hastalığına bağlı hasarlardan kaynaklanabilir. Veya bariz bir sebep olmadan ortaya çıkabilir.
Belirtileri; genellikle ani göğüs ağrısı ve nefes darlığı içerir. Bazı durumlarda, çökmüş bir akciğer hayati tehlike oluşturan bir olay olabilir. Pnömotoraks tedavisi; genellikle fazla havayı gidermek için akciğer boşluğuna bir iğne veya göğüs tüpü yerleştirmeyi gerektirir. Bununla birlikte, küçük bir pnömotoraks kendi başına iyileşme sağlayabilir.
Pnömotoraks Oluşma Nedenleri?
- Yaralanma: Herhangi bir keskin veya delici yaralanma akciğerde çökmeye neden olabilir. Bazı yaralanmalar fiziksel saldırılar veya araç kazaları sırasında meydana gelirken, diğerleri yanlışlıkla bir iğnenin akciğer sokulmasını içeren tıbbi prosedürler sırasında yanlışlıkla meydana gelebilir.
- Akciğer hastalıkları: Hasarlı akciğer dokusunun sönme olasılığı daha yüksektir. Akciğer hasarı kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), kistik fibroz ve zatürree dahil olmak üzere pek çok altta yatan hastalığa bağlı olabilir.
- Yırtılmış / patlamış hava kabarcıkları: Akciğerlerin üstünde küçük hava kabarcıkları (bül ve/veya bleb) gelişebilir. Bu kabarcıklar bazen patlar – havanın ciğerleri çevreleyen alana sızmasına neden olur.
- Suni solunum: Nefes almak için mekanik yardıma ihtiyacı olan kişilerde şiddetli bir pnömotoraks türü oluşabilir. Akciğer tamamen sönebilir.
Risk faktörleri Nelerdir?
Genel olarak, erkeklerde pnömotoraks riski daha fazladır. Patlamış hava kabarcıklarının neden olduğu pnömotoraks türü, özellikle kişi çok uzun ve zayıfsa (asterisk), 20-40 yaşları arasındaki kişilerde görülme eğilimindedir.
Pnömotoraks için risk faktörleri şunları içerir:
Sigara: Risk, amfizem olmasa bile, süre ve içilen sigara sayısı arttıkça artar.
Genetik: Bazı pnömotoraks türleri ailelerde daha sık görülmektedir.
Akciğer hastalıkları: Altta yatan bir akciğer hastalığına (özellikle kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) bağlı görülme olasılığı sıktır.
Mekanik ventilasyon: daha yüksek pnömotoraks riski vardır.
Geçirilmiş pnömotoraks: Bir pnömotoraks geçirmiş olan birinin yeni pnömotoraks riski daha fazladır.
Komplikasyonlar
Bir pnömotoraks geçirmiş olan birçok kişi, ilk yıllarda nüks pnömotoraks riski yüksektir. Bazen akciğerdeki açıklık kapanmazsa hava kaçağı devam edebilir (1 haftayı geçerse); hava kaçağını kapatmak için ameliyat gerekebilir.
Pnömotoraks Tedavisi
Bir pnömotoraks tedavisinde amaç akciğerdeki baskıyı hafifletmek ve akciğerin tekrar şişmesini sağlamaktır. Pnömotoraksın nedenine bağlı olarak, ikinci bir amaç nükslerin önlenmesi olabilir. Hastaya göre tedavi yaklaşımı farklılık gösterebilir. Tedavi seçenekleri; gözlem, iğne aspirasyonu, göğüs tüpü yerleştirme, cerrahi olmayan onarım veya cerrahi olabilir.
Pnömotoraks Rahatsızlığında Gözlem
Akciğerin sadece küçük bir kısmı sönerse, aşırı hava tamamen emilene ve akciğer yeniden genişleyene kadar bir dizi göğüs röntgeni ile izlenebilir. Bu birkaç hafta sürebilir. İğne aspirasyonu veya göğüs tüpü yerleştirme olabilir. Akciğerin daha büyük bir alanı sönmüşse, fazla havayı almak için bir iğne veya göğüs tüpü kullanılır. İğne aspirasyonu, akciğerin yeniden açılmasını ve pnömotoraksın tekrarlanmamasını sağlamak için kateter birkaç saat kalabilir. Göğüs tüpü takılması; hava ile dolmuş boşluğa esnek bir göğüs tüpü yerleştirilir ve akciğerin yeniden şişmesine ve iyileşmesine kadar havayı göğüs boşluğundan sürekli olarak boşaltan tek yönlü bir valf cihazına takılabilir.
Cerrahi Müdahale Olmadan Tedavi
Göğüs tüpü akciğerinizi yeniden genişletmiyorsa, hava kaçağını kapatmak için cerrahi olmayan seçenekler şunları içerebilir: Akciğer etrafındaki zarları tahriş etmek (plörodez) için bir madde kullanmak, böylece birbirlerine yapışıp hava kaçağını durduracaktır. Bu göğüs tüpü içinden yapılabilir, ve istenirse ameliyat sırasında da yapılabilir. Kolunuzdan kan almak ve göğüs tüpünden uygulayarak akciğerde (otolog kan bandı) hava kaçağını kapatarak fibrinöz bir yama oluşturur. Bronkoskop, bronş içine tek yönlü bir valf yerleştirilebilir. Valf, akciğerin yeniden genişlemesini ve havanın kendiliğinden çıkmasını sağlar.
Cerrahi Tedavi
VATS kapalı ameliyatla hava kaçağı yeri bulunur. O bölge cerrahi teknikle ya stapler (zımba) ya da manuel erimez dikişlerle dikilerek çıkartılır. Yara, zımba veya dikiş bölgesi üzeri ya “doku yapıştırıcı = fibrin glue” ya da akciğerin dış zarı (parietal plevra) ile örtülerek hava kaçağı tamamen önlenir. Akciğer zarlarına tahriş (abrazyon) uygulanabilir. Hastanın kendi kanı ile ya da Tetrasiklin kullanılarak akciğer zarları birbirine yapıştırılır. (plörodez) Hastanın bilinçli olarak solunum egzersizleri konusunda bilgilendirilmesi ve hastaya fizyoterapistlerle bu egzersizlerin yaptırılması çok önemlidir.
